FDI từ Trung Quốc đang được cảnh báo gây ra những hệ luỵ nguy ngại cho nền kinh tế Việt Nam, dù rằng hiện tượng này không phải là bất ngờ.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, vốn đăng ký cấp mới từ Trung Quốc trong 11 tháng đạt hơn 2,28 tỷ USD. Con số này cao hơn gấp đôi so với mức trung bình 3 năm gần nhất và đưa Trung Quốc vươn lên vị trí thứ hai, chỉ sau Hàn Quốc, về vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam.
Quy mô này không chỉ tăng cao đột biến so với cùng kỳ, mà còn đi ngược với diễn biến chung. Trong 11 tháng, vốn FDI cấp mới chỉ đạt gần 14,7 tỷ USD, giảm 7% so với năm 2018 và chỉ tương đương 74% của năm 2017. Theo giới phân tích, một phần nguyên nhân đến từ sự dịch chuyển dòng vốn do thương chiến Mỹ - Trung, nhưng lý do khác còn là sự thay đổi về chính sách môi trường của Trung Quốc.
Làn sóng dịch chuyển đầu tư xuất hiện trong các báo cáo đánh giá về Việt Nam từ cuối năm trước, khi thương chiến Mỹ - Trung leo thang. Các biện pháp đáp trả thuế quan giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đe dọa chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo áp lực lên những doanh nghiệp đầu tư tại Trung Quốc.
Với tốc độ tăng trưởng kinh tế thuộc nhóm đầu Đông Nam Á, lạm phát duy trì ở mức thấp, tiền đồng mất giá không quá 2%, Việt Nam được kỳ vọng là điểm đến tiếp theo của dòng vốn đầu tư, từ những doanh nghiệp đa quốc gia cho tới những nhà máy sản xuất. Sự gia tăng của dòng vốn FDI đăng ký mới từ Trung Quốc phần nào đã xác nhận xu hướng này.
Báo VnExpress dẫn số liệu cho biết, tổng giá trị FDI còn hiệu lực của Hàn Quốc và Nhật Bản tính đến cuối tháng 10 là 66 tỷ USD và 59 tỷ USD, bỏ xa Hong Kong (22,3 tỷ USD) và Trung Quốc (15,8 tỷ USD). Tuy vậy, vốn đầu tư từ Trung Quốc và Hong Kong lại đang tăng nhanh. Tăng trưởng giá trị FDI còn hiệu lực tính đến cuối tháng 10/2019 của Hàn Quốc và Nhật Bản là 6,5% và 3,3%, trong khi đó tăng trưởng của Trung Quốc và Hong Kong là 18,5% và 12,7%.
[caption id="attachment_1291638" align="alignnone" width="702"]
Biểu đồ thể hiện vốn FDI đăng ký mới từ Trung Quốc vào việt Nam từ năm 2014-2019 (ảnh chụp màn hình từ bài viết trên báo VnExpress).[/caption]
Tuy nhiên, báo cáo tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam tháng 10/2019 của đơn vị nghiên cứu SSI Research đã chỉ ra rằng vốn FDI đăng ký mới từ Trung Quốc tăng cao không hẳn chỉ vì thương chiến Mỹ - Trung, mà còn một nguyên nhân cần lưu ý là môi trường”.
"Khoảng thời gian chưa đến 10 tháng kể từ khi nổ ra thương chiến (tháng 6/2018) là rất ngắn để hiện thực hóa quyết định dịch chuyển đầu tư do áp lực tăng thuế của Mỹ", báo cáo của SSI viết.
Các quy định ngày một khắt khe về môi trường tại Trung Quốc đã và đang tác động đến việc dịch chuyển sản xuất của các doanh nghiệp Trung Quốc sang các quốc gia lân cận. Nói cách thẳng thắn như một chuyên gia kinh tế Việt Nam, áp lực ô nhiễm môi trường trong nước khiến Chính phủ Trung Quốc muốn "tống" các nhà máy gây ô nhiễm sang các nước khác, mà Việt Nam làm một lựa chọn.
Theo đó, nhiều dự án lớn của Trung Quốc được cấp giấy phép đầu tư trong 4 tháng đầu năm như Hóa chất dệt nhuộm Huanyu (60 triệu USD, cấp phép tháng 1), Lốp Advance (214 triệu USD, tháng 2), Lốp xe Radian toàn thép ACTR (280 triệu USD, tháng 4) đều là các nhà máy có nguy cơ ô nhiễm cao.
Việt Nam trở thành "chợ đêm" của hàng Trung Quốc
Một bài phân tích trên Tạp chí Tài chính dẫn nhận định của đại diện Vụ Thống kê xây dựng và vốn đầu tư (Tổng cục Thống kê), trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung vẫn đang kéo dài, Tổng cục Thống kê đã theo dõi hai luồng vốn đầu tư từ Trung Quốc và Hồng Kông và đánh giá đây là sự đột biến trong thu hút từ hai luồng vốn này.
Cụ thể, trong thời gian qua, giữa lúc Mỹ đang áp đặt mức thuế đánh mạnh vào nhiều mặt hàng của Trung Quốc thì xuất hiện một số doanh nghiệp Trung Quốc chuyển vốn đầu tư sang Việt Nam để lẩn tránh thuế, "tẩy" nguồn gốc xuất xứ, xuất hàng ngược lại Mỹ và một số nước khác.
Mới đây, Cục Điều tra chống buôn lậu đã tập trung vào 6 doanh nghiệp lớn có biểu hiện nghi vấn. Những doanh nghiệp này có kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu từ Trung Quốc để xuất đi Mỹ và một số nước tăng đột biến trong năm 2018 và nửa đầu năm 2019. Trong đó, nổi lên là các mặt hàng gỗ ván ép với kim ngạch có doanh nghiệp lên tới 200 tỷ đồng trong năm 2018.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp Việt liên tục nhận được những liên hệ từ phía nhà đầu tư Trung Quốc ngỏ ý muốn tham gia cổ phần, thậm chí là mua đứt nếu doanh nghiệp bán.
Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) mới đây cũng vừa đưa ra một loạt mặt hàng bị làm giả, giả mạo xuất xứ, thương hiệu Việt được nhập từ Trung Quốc về Việt Nam, như: sản phẩm gia dụng, loa, âm li… Đồng thời nêu ra hàng loạt lĩnh vực như: sửa chữa máy móc thiết bị, in ấn bao bì hàng hóa… có vốn đầu tư nước ngoài nhưng lượng vốn quá nhỏ, chỉ để làm nhà xưởng, nguy cơ nhà đầu tư Trung Quốc khai đầu tư nhưng chủ yếu nhập hàng, làm thương mại và lợi dụng Việt Nam để xuất khẩu sang nước khác.
Đại diện Vụ Thống kê xây dựng và vốn đầu tư đưa ra cảnh báo, dòng vốn FDI từ Trung Quốc có thể khiến Việt Nam trở thành “cứ điểm, chợ đêm” hàng hóa của các doanh nghiệp Trung Quốc nhập khẩu hàng hóa vào Việt Nam và sau đó xuất khẩu sang Mỹ và các nước châu Âu. Điều này có thể sẽ làm cho Việt Nam vi phạm các cam kết về xuất xứ hàng hóa, có nguy cơ bị chống bán phá giá hoặc trợ giá. Bên cạnh đó, làn sóng đầu tư từ Trung Quốc cũng sẽ tạo nên áp lực đối với các doanh nghiệp trong nước.
Điển hình nhất phải kể đến vụ 1,8 triệu tấn nhôm Trung Quốc nhập về Bà Rịa-Vũng Tàu để giả mạo xuất xứ chờ xuất sang Mỹ được Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan thông tin ngày 28/10, là cảnh báo nghiêm khắc cho Việt Nam. Nếu phía Mỹ tìm thấy bằng chứng của sự gian dối và vụ lợi, mặt hàng này của Việt Nam nhiều khả năng sẽ bị trừng phạt với mức thuế chống bán phá giá cao.
Một điều đáng chú ý khác, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vốn mua lại doanh nghiệp Việt, góp vốn mua cổ phần doanh nghiệp Việt của nhà đầu tư Trung Quốc tại Việt Nam cũng lên tới 4,7 tỷ USD, chiếm gần 60% tổng vốn đầu tư của Trung Quốc và các vùng lãnh thổ liên quan. Nhiều chuyên gia lo ngại việc nhà đầu tư Trung Quốc mua lại doanh nghiệp, dự án, đặc biệt dự án bất động sản tại Việt Nam tạo nhiều rủi ro lớn cho đất nước.
|
*: FDI (Foreign Direct Investment) là hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hoặc tổ chức nước này vào nước khác bằng cách thiết lập nhà xưởng sản xuất, cơ sở kinh doanh. Mục đích nhằm đạt được các lợi ích lâu dài và nắm quyền quản lý cơ sở kinh doanh này. **: Kim ngạch xuất khẩu là tổng giá trị xuất khẩu (lượng tiền thu về được) của tất cả các hàng hoá xuất khẩu của quốc gia (hoặc một doanh nghiệp) trong một kỳ nhất định (thường là quý hay năm), sau đó qui đổi đồng nhất ra một loại đơn vị tiền tệ nhất định. Kim ngạch xuất khẩu càng cao càng chứng tỏ kinh tế của doanh nghiệp hay của cả một quốc gia càng phát triển, ngược lại kim ngạch xuất khẩu thấp, kim ngạch nhập khẩu cao thì kinh tế của quốc gia đó càng lạc hậu, chậm phát triển |
Video xem thêm: Việt Nam chật vật duy trì lợi thế từ cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung
[videoplayer link="https://video3.dkn.tv/viet-nam-chat-vat-duy-tri-loi-the-tu-cuoc-chien-thuong-mai-my-trung_7601016f2.html"]
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét