Một số nhà khoa học cho biết các loại vắc-xin Covid-19 vừa được phát triển ở Nga và Trung Quốc đều ẩn chứa một hạn chế chung: Bởi vì chúng được sản xuất dựa trên một loại vi-rút cảm lạnh thông thường mà nhiều người đã có kháng thể, nên hiệu quả sẽ hạn chế, theo Reuters.
Vắc xin của CanSino Biologics (Trung Quốc), đã được phê duyệt để sử dụng trong quân đội Trung Quốc, là một dạng sửa đổi của adenovirus type 5, còn gọi là Ad5. Theo Wall Street Journal, công ty Trung Quốc này đang đàm phán để được phê duyệt gấp ở một số quốc gia trước khi họ hoàn thành các thử nghiệm trên quy mô lớn.
Trong khi loại vắc xin được phát triển bởi Viện Gamaleya ở Maxtcova, dựa trên Ad5 và một loại adenovirus ít phổ biến hơn. Mặc dù mới được thử nghiệm ở mức độ hạn chế nhưng đã được phê duyệt ở Nga vào đầu tháng 8.
Anna Durbin, một nhà nghiên cứu vắc xin tại Đại học Johns Hopkins cho biết: “Ad5 làm tôi lo ngại vì rất nhiều người đã có khả năng miễn dịch. Tôi không chắc chiến lược của họ là gì ... có lẽ nó sẽ không đạt hiệu quả 70%. Hiệu quả có lẽ chỉ khoảng 40%".
Cả hai nhà phát triển trên của Trung Quốc và Nga đều có nhiều năm kinh nghiệm và đã từng phê duyệt vắc xin Ebola dựa trên Ad5.
Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm vắc xin dựa trên Ad5 cho các bệnh nhiễm trùng trong nhiều thập kỷ, nhưng không có loại nào được sử dụng rộng rãi. Họ sử dụng vi rút vô hoạt (Ad5 ) làm “yếu tố trung gian” để chuyển gen (kháng nguyên) vào tế bào người, từ đó thúc đẩy phản ứng miễn dịch để chống lại vi rút thật.
Nhưng nhiều người đã có sẵn kháng thể chống lại Ad5, điều này có thể khiến hệ thống miễn dịch tấn công “yếu tố trung gian” thay vì phản ứng với Covid-19, khiến các loại vắc xin này kém hiệu quả hơn.
Một số nhà nghiên cứu đã chọn các adenovirus thay thế hoặc các cơ chế khác. Đại học Oxford và AstraZeneca đã phát triển vắc xin Covid-19 dựa trên một loại virus adenovirus ở tinh tinh để tránh được vấn đề của Ad5. Còn nhà sản xuất Johnson & Johnson sử dụng Ad26, một chủng tương đối hiếm.
Tiến sĩ Zhou Xing, từ Đại học McMaster của Canada, người đã từng làm việc với CanSino về vắc-xin dựa trên Ad5 đầu tiên cho bệnh lao vào năm 2011. Nhóm của ông đang phát triển vắc-xin Ad5 Covid-19 dạng hít, vì cho rằng nó có thể tránh được các vấn đề miễn dịch có sẵn trong cơ thể.
Ông nói: “Loại vắc xin của Oxford có lợi thế hơn hẳn so với vắc xin CanSino dạng tiêm.” Tiến sĩ Xing cũng lo lắng rằng liều lượng cao của vec tơ Ad5 trong vắc xin CanSino có thể gây sốt, làm dấy lên sự hoài nghi về tính hiệu quả.
Tiến sĩ Hildegund Ertl, nhà sáng lập và giám đốc của Trung tâm vắc xin Viện Wistar ở Philadelphia cho biết: “Tôi nghĩ rằng chúng sẽ tạo khả năng miễn dịch tốt ở những người không có kháng thể với vắc-xin, nhưng rất nhiều người đã có kháng thể rồi.”
Ở Trung Quốc và Hoa Kỳ, khoảng 40% số người có lượng kháng thể cao do tiếp xúc với Ad5 trước đó. Ở châu Phi, con số này có thể lên tới 80%, các chuyên gia cho biết. Với nhóm người này vắc-xin sẽ khó có tác dụng và dễ bị sốt khi tiêm.
Rủi ro nhiễm HIV
Một số nhà khoa học cũng lo ngại vắc-xin dựa trên Ad5 có thể làm tăng khả năng lây nhiễm HIV.
Trong một thử nghiệm năm 2004 về vắc-xin HIV dựa trên Ad5 của hãng Merck & Co, những người có miễn dịch từ trước đã trở nên nhạy cảm hơn với vi-rút HIV.
Các nhà nghiên cứu, bao gồm cả chuyên gia hàng đầu về các bệnh truyền nhiễm của Hoa Kỳ, Tiến sĩ Anthony Fauci, trong một bài báo năm 2015 đã cho biết tác dụng phụ của vắc xin này là giống với vắc-xin HIV. Nhưng họ cảnh báo rằng tỷ lệ nhiễm HIV nên được theo dõi trong và sau khi thử nghiệm tất cả các loại vắc xin dựa trên Ad5 ở những quần thể có nguy cơ cao.
“Tôi khá lo lắng về việc sử dụng những loại vắc xin này ở bất kỳ quốc gia nào hoặc bất kỳ dân tộc nào có nguy cơ lây nhiễm HIV lớn, và tôi cho rằng đất nước của chúng ta là một trong số đó,” Tiến sĩ Larry Corey, đồng lãnh đạo Mạng lưới Vắc xin Covid-19 của Mỹ cho biết. Ông Corey cũng từng là nhà nghiên cứu chính trong thử nghiệm Merck.
Nhiều chuyên gia đã bày tỏ sự hoài nghi về vắc xin của Nga, sau khi chính phủ nước này tuyên bố ý định cung cấp vắc xin cho các nhóm nguy cơ cao vào tháng 10, mà chưa có dữ liệu từ các thử nghiệm quan trọng.
Tiến sĩ Dan Barouch, nhà nghiên cứu vắc xin của đại học Harvard, người đang điều chế vắc xin Covid-19 của hãng Johnson & Johnson cho biết: “Việc chứng minh tính an toàn và hiệu quả của vắc xin là rất quan trọng. Ông lưu ý, thông thường các thử nghiệm quy mô lớn “không cho kết quả như mong đợi hoặc cần thiết”.
Theo Reuters
Đại Nghĩa biên dịch
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét